As daar een ding in die wêreld is wat ek seker is elke ma meer van wil hê,  is dit verseker TYD! Dit is asof daar net nie genoeg tyd in ‘n dag is om by alles uit te kom nie. Hoe is dit moontlik dat ek altyd my to-do lysie op datum kon hou en nou skielik net niks gedoen kry nie?

My dag begin 5:00 soggens (wanneer Lisa kiertsregop in die bed staan en my op die wang slaan en met ‘n glimlag vir my sê: “Mamma”). Let wel…as ek sê my dag BEGIN 5:00 dan bedoel ek eintlik dis wanneer ek die eerste keer ordentlik uit die bed uit opstaan en die lig aansit. Dit sluit dus nie die 2-3 kere wat ek tussen 12:00 en 5:00 wakker word omdat Lisa melk wil hê of omdat sy sommer net ‘n bietjie wil skree nie. Dit sluit ook nie die kere in wat ek nie kan slaap nie en waar ek wakker lê en dink aan als wat ek nie gedoen gekry het nie; alhoewel sy doodrustig langs my lê en snork nie. Dit sluit ook nie die 3 toilettrippies wat ek deur die nag inwerk in nie (vir een of ander rede piepie ek dubbel soveel as voordat ek ‘n kind gehad het…seker omdat ek nooit daai ‘pelvic floor’-oefeninge gedoen het nie…oops.)

Van die oomblik wat my voete die vloer slaan, is dit ‘n gejaag. Dit is ‘n gejaag om Lisa se sak te pak en seker te maak ek het vir haar gesonde kossies ingepak vir die dag. (Dit sal dalk minder van ‘n gejaag wees as Lisa nog vir so uurtjie wou slaap, want dan sou ek nie elke twee minute moet loer waarmee sy besig is nie…gewoonlik kry ek haar besig om die diewering van haar kamer uit te klim sodat sy vir die honde kan hallo sê….OF besig om met die tampons in die badkamerkassie te speel.

Dan is dit ‘n gejaag om myself aangetrek te kry. Hierdie proses word effens vermoeilik deur Lisa wat aan my been hang terwyl ek my grimering doen omdat sy eintlik met my krale wat langs die spieël hang wil speel. Dit is ook effens oneffektief omdat die wasgoed wat al vir twee weke op die bank in die waskamer lê, nogsteeds nie in my kas weggepak is nie. Dus bevind ek myself gereeld waar ek in my bra en pantie in die huis rondhol (seker dié dat my buurman deesdae meer gereeld oor die muur loer) opsoek na iets wat al lank terug gewas is.

Dan is dit ‘n gejaag om al my merkwerk, die vier sakke (babasak, handsak, boekesak en kossakkie vir Lisa) in die kar te kry. En dan jaag ek om Lisa af te laai, om betyds by die skool te wees en om nog tyd te hê vir ‘n vinnige koppie koffie voordat my werksdag begin. Skoolgee is altyd ook ‘n gejaag. Dit is ‘n gejaag om al die take gedoen te kry, ‘n gejaag om vraestelle op te stel, ‘n gejaag om als gemerk te kry en ‘n gejaag om seker te maak jy het alles onderrig wat in die leerplan is, ‘n gejaag om seker te maak jou span is voorberei vir die wedstryd, ‘n gejaag om al jou admin op datum te hou…en en en .

Dan na skool is dit natuurlik weer ‘n gejaag. Ek stop vinnig by die winkel en jaag deur die rakke opsoek na ‘n goedkoop-gesonde-vinnige aandeet-opsie. Dan is dit weer ‘n gejaag om Lisa op te tel sodat ek darem vir ‘n kort tydjie met haar kan speel voordat dit weer badtyd en bedtyd is. Dit alles terwyl jy ook die kos moet regkry sodat ons nie na 9:00 eet nie.

Teen die tyd wat Lisa in die bed is en ons geëet het, is ek oppela. So moeg dat ek lanklaas na 9:00 in die bed gekom het. Ek is so moeg dat ek niks anders gedoen kry nie.  Te moeg vir beenhare skeer, te moeg om nog daai watsapp vir my ma te stuur wat ek al vir dae in my kop het, te moeg vir huis skoonmaak, te moeg vir seks, te moeg vir hare was, te moeg vir praat, te moeg vir dink, te moeg om met vriende te kuier, net te moeg.

Verlede week staan ek in die kerk en ons begin met Praise en Worship. Toe ek my oë toemaak en rustig raak voor die Here (en ek kon dit ook net doen omdat Lisa op my skouer lê en slaap het, want as sy rondhol kan ek dit nie vir ‘n oomblik waag om my oë toe te maak nie) hoor ek die Here se stem so duidelik: WEES STIL! RAAK STIL! Sy woorde aan my was so duidelik dat ek sommer begin huil het. My arme man (wat glad nie my emosies verstaan as dit by kerk kom nie) het my vreemd aangekyk en gevra of als ok is. En dit was vreemd hoe ek met oorvloed kon sê: JA! Alles is ok.

En skielik besef ek net dat die lewe te kort is om die heeltyd te jaag. Vat ‘n oomblik, raak rustig…en wees stil! Sit musiek aan of sit net ‘n bietjie op die gras (indien jy nog gras oor het nadat die honde daar gespeel het) in die tuin. Haal net vir n oomblik diep asem en “connect” ‘n bietjie met die Here. En na jou oomblik…al is dit net vir ‘n paar minute…kan jy maar weer die wasmasjien aansit of die speelgoed optel, want hey…als is OK!

Daar is deesdae soveel “Wêreld”-dae dat dit vir my partykeer ietwat afgewater raak. Daar is dae vir die bewusmaking van ALLES: Vigs, Vrouegeweld, Kindermishandeling, Dieremishandeling, Geweld en Borskanker, Prostaatkanker, Klierkanker…alle ander Kanker (om net ‘n paar te noem), maar daar is ook dae vir ander goed soos ‘n dag vir onderwysers, ‘n dag vir verpleegsters, ‘n dag waar jy nie ‘n bra dra nie (my persoonlike gunsteling), ‘n dag vir kaalvoet loop, ‘n dag vir swart dra…en en en.

Wel…volgende week, is dit World Prematurity Day…’n dag wat spesiaal uitgesit is vir die bewusmaking van premature geboortes en babas. En soos iemand wat ‘n sussie aan borskanker verloor het, iets oor borskanker sal bemark…en iemand wat ‘n hond aangeneem het, teen hondemishandeling sal opstaan…en iemand wat ‘n kind met ‘n leeragterstand het, ietsie sal deel oor die onderwerp, is ek natuurlik baie passievol oor hierdie saak.

In die afgelope jaar het ek baie agtergekom hoe min mense regtig weet oor iets waardeur soveel families gaan. Ek self het gesukkel om informasie op die internet te kry. Alles wat jy lees is van Amerika en daar is min inligting oor spesifiek Suid-Afrika beskikbaar. Dus het ek dit goed gedink om bietjie die statistieke vir Prem geboortes en babatjies spesifiek in Suid-Afrika met julle te deel.

Hier is dit dan:

• ‘n Prem baba is enige baba wat voor 37 weke gebore word.
• Prem babas se gewig word tot en met 2kg in gram gemeet (1060g vs 1.06kg)
• Die kleinste baba wat al ooit in Suid-Afrika gebore is (en wat oorleef het), was Lei De Wet van Grassy Park. Dit was 10 jaar gelede en sy was 400g en op 26 weke gebore. Sy was vir 4 maande in die NICU by Kingsbury Hospitaal.
• 80% van alle prem babas word tussen 32-37 weke gebore en slegs 16% word voor 30 weke gebore.
• Die gemiddelde tyd wat ‘n prem baba in die hospitaal moet bly is 2-3 maande.
• In Suid-Afrika word 1 uit elke 7 babas prem gebore (die res van die wêreld is 1 uit 10).
• 90% van babas wat meer as 1kg op geboorte weeg, oorleef.
• 74% van babas wat tussen 800g en 1kg wees, oorleef.
• Slegs 25% van prematuur geboortes is natuurlik (die ander is almal volgens keisersneë)
• Meisies is sterker as seuns en hulle kanse tot oorlewing is 25% hoër.
• In 2011 is 15 miljoen prem babas in die wêreld gebore. 84 000 van hulle was in Suid-Afrika en 10% van al hierdie babatjies het dit nie gemaak nie.
• 1 miljoen babas sterf jaarliks weens premature geboorte.
• 10 jaar gelede was 28 weke die afsnypunt waarby dokters gemeet het of hulle mediese sorg aan die baba kan verskaf. Dit is bereken omdat so min van hierdie babas oorleef, al lewe hulle net na geboorte. Nou word lewe op 24 weke geklassifiseer. In Suid-Afrika is daar steeds hospitale wat geen lugtoevoer aan babas wat onder 1kg of voor 28 weke gebore word, verskaf nie.
• Suid-Afrika is 24ste (uit 184 lande) as dit kom by die hoeveelheid prematuur geboortes. Mosambiek en Malawi is die twee hoogste Afrika lande as dit by hierdie statistieke kom.
• Hier is ‘n grafiek met die ‘sterfte vs oorlewings’ syfers vir babas onder 1kg in die Wes-Kaap vir 2013:

Sjoe…OK dis miskien bietjie informasie-overload, maar dit het my nogal laat terugstaan en (weereens) met ‘n groot dankbare hart daaroor laat dink. Dit het my weereens laat besef hoeveel dinge verkeerd kon gaan op ons reis en hoe verskriklik geseënd ons is met ons klein Lisatjie. Maar dit het my ook laat dink aan al die ander mammas wat nie so gelukkig was nie. Die wat in die negatiewe kant van al hierdie statistieke staan. Die wie sonder ‘n baba sit of met ‘n gestremde baba of kind sit en my hart gaan uit vir al hierdie mammas. Dit is my wens dat niemand hierdeur moet gaan nie.

Daar is soveel redes waarom babas vroeg gebore word. Baie van die kere gebeur dit net spontaan, maar hier is die topredes waarom dit gebeur:

• Ma’s wat meer as een baba dra (tweelinge, drielinge, ens)
• Ma’s wat jonger as 18 is of ouer as 35 is
• Algehele gesondheid (diabetes, oorgewig, hoë bloeddruk, stres).
• Pre-eklampsië (5-8 % van alle swangerskappe)
• Infeksies
• Abnormaliteite (soos probleem met plasenta of water, ens)

Ok…genoeg negatiwiteit! Wat is my punt nou eintlik? Wel, ek wens ek het vooraf meer geweet hieroor sodat ek dalk vroeër al die tekens (my pof voete en my bloeddruk) kon optel. So, my wens is dat meer mense bewus sal wees dat dit regtig met baie mense gebeur en dat jy heeltyd tydens jou swangerskap moet uitkyk vir goed. Maak seker jy gaan na al jou voorgeboorte afsprake. Maak seker hulle toets jou bloeddruk en jou uriene. So kan enige abnormaliteite vroegtydig opgetel word en jy kan gehelp word.

Vir die res, moedig ek elkeen van julle aan om met een mens te praat oor prematuur babas. Net een. Vertel hulle daarvan en wat in hospitale aangaan. Bid vir die 84 000 mammas en families wat in ons land hierdeur gaan. (Kyk wat het julle gebede in ons lewe beteken). Brei bietjie mussies en booties vir staatshospitale of help uit deur ‘n paar Tiny Baby goedjies by Ackermans te gaan koop. Gaan hoor wat die NICU by jou plaaslike hospitaal nodig het en kyk of jy dalk kan help. Soms is dit net ‘n potplant of ‘n ou stoel wat die wêreld se verskil maak. As jy ‘n ou borspomp het wat jy verseker nie weer gaan gebruik nie, skenk hom aan ‘n prem-mamma wat met haar hand sit en express by die NICU. Gaan koop en dra jou plakker by Toys R Us winkels. Dis R10 en dit gaan vir die Newborn Trust by Grootte Schuur. Dra iets pers op die 17de November en ondersteun die veldtog!

Bronne vir statistieke:

http://www.ngopulse.org/press-release/time-focus-84-000-preterm-births-south-africa

http://www.littlelife.co.za/lifemagazine.aspx?ID=1&ArticalID=22

Click to access MortalityStatisticsSA.pdf

http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs363/en/

http://www.health24.com/Parenting/Child/News/Preterm-birth-an-African-killer-20130210

‘n Baba wat skree na elke voeding en dan vreeslik opgooi is iets wat met talle mammas gebeur. Babatjies sukkel baie met krampe en winde en daarvoor is daar mos Gripe Water en Telament drops. Vir duisende mammas werk dit perfek en hulle huilende babatjies word sommer vinnig rustiger. Die probleem kom egter wanneer jou babatjie te klein is. Al hierdie medikasie mag eers vir babas van 3.5kg gegee word en toe Lisa 3.5kg was (amper 6 maande later), het ons al so gewoond geraak daaraan dat sy krampe en winde het, dat ons dit maar gelos het. Hulle het in elk geval vir ons gesê dat dit net vir 6 maande aanhou.

Prem babatjies is ook meer geneig tot reflux omdat die kleppie wat alles in die maag hou nog nie heeltemal toegegroei het nie. En Lisa het (soos baie ander babatjies) redelik baie opgebring na elke voeding. Ons het met die dokter daaroor gepraat en ek was mal oor haar antwoord. Sy was seker dat Lisa refluks het, maar wou haar nie medikasie daarvoor gee nie. Sy het gevoel dat haar klein liggaampie nie die medikasie gaan verwelkom nie en dat die medikasie vir haar meer nadelig in die langtermyn gaan wees. Ons het besluit om nie enige medisyne te gee nie (ek haat in elk geval medisyne en gebruik dit net as dit absoluut nodig is). Die algehele gevoel was as ons dit nie meer kan hanteer nie, dat ons weer sal heroorweeg, maar dat ons sal probeer uithou vir solank as wat ons kan.

Dus, het ons redelik vinnig gewoond geraak aan opgooi. “Opgooi” is so mooi woord…soos ‘n bal wat spelend in die lug opgegooi word. Dit is glad nie hoe dit in die werklikheid is nie…daar is geen ‘speling’ of mooi ‘bal’ nie, maar inteendeel is daar ‘n onverwagse streep melk/buttenut/patat wat soos ‘n jet uit ‘n klein mondjie skiet in ‘n rigting wat nie vooraf bepaal kan word nie. Maar dis nogsteeds beter as die ander woordkeuses: “braak” is so harde, kras woord…so amper asof dit die klank is wat ‘n draak moet maak. “Kots” is weer so kommin woord…soos die dronk student in die strate van Stellenbosch na Jool. So opgooi is seker maar die beste woord.

Wel Lisa het opgegooi. Baie opgegooi. Heeltyd opgegooi. Orals opgegooi.

Ek het so baie dae na ander mammas gekyk met ‘n absolute verwondering in my oë. Veral as hulle so klein lappie-dingetjie van BabySense uithaal en oor hulle skouer plaas. Dit is klein en pas perfek tussen jou nek en jou skouer en dit is in mooi sagte kleure. Dan verstaan ek nie hoe hulle hulle babatjies net so ‘n ligte tikkie op die rug gee en dan spoeg hulle babatjie so perfekte R5-size spoegseltjie perfek in die middel van die lappie. HUH?! Flip.

Dan kyk ek na myself en sien ‘n hele ander prentjie. Ek, met die klere aan waarop daar nog vanoggend se opgooivlekke sigbaar is (alhoewel ek ‘n serp aanhet om dit te probeer verbloem), haal ‘n hele ou lapdoek uit (en dit was baie kere te min vir al die opgooi). Dit word dan oor my skouer, arm, rug, meubels rondom my en ‘n groot gedeelte van my hare gedrapeer. Dan tel ek my skreeuende klein babatjie (wat alreeds almal se aandag gehad het bloot net omdat sy so klein was of al die kyke klaar gekry het omdat ek haar in die publiek borsvoed) op en na so 15-20 minute se aanhoudende geskree kom daar soms (sonder enige tekens…en ook nie altyd nie…want dit sou dit te voorspelbaar gemaak het) ‘n lang streep opgooi uit. Die doek het meestal alles gekeer, maar ek moes baie kere  daarna ook die vloer skoonmaak en een keer ook die geskokte tannie langs my by Mugg n Bean se Green Cross sandale.

Ek wou soveel keer aan mense verduidelik. Ja, ek weet ek het kots (klink nou skielik beter as opgooi) op my rug, in my hare en oral op my bank. En dis ok…want ek het ‘n baba wat lewe. Die feit dat sy enigsins hier kan sit en KAN opgooi het dit snaaks genoeg makliker gemaak. Sy kon net sowel soos baie ander premies nooit natuurlik drink nie. Of sy kon nog in die hospital op suurstof wees. Of Of Of… So ons het half ‘n tipe dankbaarheid teenoor die opgooi begin kry. Snaaks wat ‘n bietjie perspektief in die lewe bring.

En so het ons maar uitgehou. Baie klere gewas en min in die openbaar uitgegaan, maar uitgehou. As iemand haar wou vashou het ons maar net ‘n waarskuwing gegee. Sommige mense het gedink ons oordryf en het haar steeds gevat sonder ‘n gedrapeerde doek. Een van my vriendinne en haar dogtertjie het kom kuier en Lisa het so baie op hulle opgegooi dat hulle moes skoon klere gaan aantrek het. Maar ons het uitgehou en ons vriende en familie het uitgehou.

En op 6 en ‘n half maande het dit skielik net opgehou. Klaar met opgooi. Klaar met die “mooi” spoegdoeke (selfs nie eens die mooi gehekelde rantjie of die prentjie op geborduur maak dit “mooi” nie). En raai wat…op 7 maande het ek ook ‘n Babysense lappie-dingetjie gaan koop en het met trots my babatjie op my skouer ‘n tikkie gegee en daar het ook ‘n klein R5-size blertsie in die middel van die lappie geval. EUREKA!